Genel Tanıtım
Böbrek Nedir?
Böbrekler, kahverengi fasulye şeklinde iki küçük organa verilen isimdir. Bireyin bel hizasında, omuriliğin her iki yanında göğüs kafesinin altında, sırta daha yakın bir konumda vücudun iki yanında birer tane bulunur. Ebatları birbirleri ile benzer boyutlardadır. Böbrekler, mesane ve üreter gibi ürenin yani idrarın taşındığı ve depolandığı organlara bağlıdır.
Böbreklerin vücutta oldukça önemli ve hayati işlevleri mevcuttur. Bireyin kanındaki suyu, asitleri ve atıkları temizler ve filtreler. Ardından bu atıkların vücudun dışına taşınması için idrar haline getirirler. Ancak böbrekler bir şekilde hastalanırlar, hasar görürler veya yara dokusu ile kaplanırlarsa normal görevleri olan kandaki tuzlar ile kalsiyum gibi mineraller ve su arasında sağlıklı bir denge sağlama işini düzgün bir şekilde gerçekleştiremezler.
Böbrekler ayrıca bireyin tansiyonunu yönetmeye, kemikleri güçlü tutmaya ve kanda oksijen taşımakla görevli olan alyuvar hücrelerini yaratmaya yardımcı olan hormonlar üretirler. Oldukça önemli ve hayati işlevleri olan bu böbreklerden kaynaklanan ağrı gibi herhangi bir hastalık ya da hasar belirtisine özellikle dikkat etmek gereklidir.
Böbreğin Konumu
Böbrekler kaburga kemiklerinin altında, omurganın her iki yanında yer alırlar. Şekilleri kabaca fasulyeye benzetilebilir, sağlıklı bir erişkindeki normal boyutları yaklaşık 12x6x3 cm.dir. Bazı kişiler doğuştan tek bir böbreğe sahiptir, ve genellikle bu böbreğin boyutu normalden biraz daha büyüktür. Kişi, tek sağlıklı bir böbrekle normal yaşamını sürdürebilir.
Böbreğin İşlevi
Böbrekler vücudun en önemli organlarından ikisidir. Kandan atık ürünlerin süzülüp temizlenmesinden ve sıvı fazlasının idrar şeklinde atılmasından sorumludurlar. Böbrekler, aynı zamanda kan basıncının düzenlenmesi, yeni kırmızı kan hücrelerinin yapılması ve kemiklerin sağlıklı olmasında da yardımcıdırlar.
Böbrek Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Çabuk yorulma, bulantı, kusma
İdrarın görünümünde değişiklik (Kanlı, çay rengi, köpüksü olması)
İdrar yapma alışkanlığında değişiklik (Miktarda artma veya azalma, idrara sıkışma, idrar yaparken yanma, gece idrara çıkma)
Ayak bilekleri, el ve yüzde şişme
Yüksek kan basıncı
Nefes darlığı, nefes almada zorluk
Tat almada bozukluk, kötü kokulu nefes
Riskler
Şeker Hastalığı (Diyabet)
Böbrek hastalığı diyabetin bir komplikasyonu olarak ortaya çıkabilir. İyi kontrol edilmemiş kan şekeri böbreklerdeki kan damarlarını hasarlar; diyabet böbrek hastalığı gelişmesinde en önemli nedenlerden birisidir.
Hipertansiyon (Yüksek Kan Basıncı)
Kontrol edilememiş hipertansiyon böbreklerdeki kılcal damar yapılarını bozar. Bunun sonucunda böbrekler hastalanır ve normal fonksiyon göremez hale gelir.
Taş Hastalığı
Böbrek ve idrar yollarında oluşan taşlar böbrek dokusunda bulundukları yer itibarıyla ya doğrudan ya da idrar akımını engelleyerek kalıcı hasara neden olabilirler.
Nefritler
Glomerülonefrit değişik nedenlerle böbrek damarlarında yangıya neden olur; bu durum sağlıklı böbrek dokusunu hasara uğratır, idrarda protein kaçağı, kan görülmesi ve ilerleyici böbrek hastalığına neden olur.
Piyelonefrit tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının böbreklere doğru yukarı yayılmasıyla ortaya çıkar
Yapısal Bozukluklar
Polikistik böbrek hastalığında böbreklerde çok sayıda kist olarak adlandırılan, içleri sıvı dolu kesecikler mevcuttur. Normal böbrek dokusu bu kistlerle yer değiştirmiştir.
İlaçlar/Toksinler
Özellikle böbreklerden atılımı olan ilaçlar başta olmak üzere birçok ilacın böbrek fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyici yan etkileri olabilir. Romatizmal hastalıklarda kullanılan antiinflamatuar ve ağrı kesici ilaçlar böbreğe yan etkisi yönünden dikkat edilmesi gereken ilaçların başında yeralır. Her türlü ilaç kullanımı mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır. Ayrıca bazı toksin ve ağır metaller de böbreğe zarar verir.
Diğer Hastalıklar
Lupus ve diğer bağ dokusu hastalıkları
Türkiye'de Böbrek Hastalığı Görülme Oranı Nedir?
Genel erişkin nüfusta kronik böbrek hastalığı oranı yüzde 15.7. bu da her 6 kişiden birinin böbrek hastalığıyla tanıştığı anlamına geliyor.
Her yüz kişiden 5.1'i yani her 20 kişiden birinde ileri evre böbrek hastalığı görülüyor.
Her yüz kişiden 10.1'inde yani her 10 kişiden birinde böbrek hastalığının öncülü sayılan idrarda protein (albümin) kaçağına rastlanıyor.
Kadınlarda yüzde 18.4, erkeklerde yüzde 12.8 oranında rastlanıyor.
Görülme oranı yaşla birlikte artıyor.
40 yaşından büyüklerde yüzde 8-10
60 yaşın büyüklerde yüzde 33
70 yaşından büyüklerde yüzde 42
80 yaşından büyüklerde yüzde 55
*Türkiye Kronik Böbrek Hastalığı Prevalansı Araştırması - CREDIT
Son Dönem Böbrek Yetmezliği Nedir?
Son dönem böbrek yetmezliği, "böbrek fonksiyonlarının kalıcı olarak bozulması" durumuna deniyor. Bu durum ilerleyerek "son dönem böbrek yetmezliği" denilen, böbrek fonksiyonlarının tümüyle bozulduğu, yaşamı sürdürmek için diyaliz ve böbrek nakli tedavilerinin şart olduğu aşamaya dönüşebiliyor.
Son dönem böbrek yetmezliği tanısı konan her hasta böbrek nakli olmak üzere değerlendirilmelidir!
Böbrek Nakli
Böbrek nakli, hastanın vücuduna bir başka kimseden alınan böbreğin takılması olarak açıklanıyor. Nakil için kullanılacak böbrek, iki kaynaktan sağlanıyor: Canlı vericiden veya beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerden.
